Uittreksel uit:

- OP DE BAAN 27 p 7 en 8.
- OP DE BAAN 28 p 4 en 8.

07 tot 14 april 1996

TSP REIS NAAR POLEN

 

Inleiding

In april 1993 organiseerde het TSP haar eerste buitenlandse reis. De keuze van de bestemming gaf in die tijd weinig problemen. De aankoop van een Poolse stoomlocomotief (de 26.101) door enkele leden van de vzw had hen een sprookjesachtig Pools landschap doen ontdekken dat, een must is voor elke zich respecterende spoorwegliefhebber. Deze reis was een echt succes: grote verscheidenheid aan locomotieven onder stoom. veel rookpluimen, aangepaste keuze van de fotostops. zon en een uitstekende sfeer.

Drie jaar later beslisten dezelfde organisatoren om de ervaring nog eens over te doen. Doel van de reis, zoals in 1993 overigens: Wolsztyn, een klein dorp ongeveer 100 km van de Duitse grens en 80 km ten zuidwesten van Poznan. Deze stad van 13.000 inwoners bood op het eerste gezicht geen enkel belang, ware er niet het meer, toch is de stad beroemd geworden bij de spoorwegfanaten door de aanwezigheid van de laatste nog in gebruik zijnde spoorwegdepot voor normaalspoor stoomlocomotieven in Europa.

Het doel van deze bijdrage is een poging om de activiteiten van de veertig deelnemers samen te vatten. De geïnteresseerde lezers die belangstelling hebben in een nauwkeuriger omschrijving van het bezochte land kunnen het reisverslag van de reis in 1993 raadplegen dat werd gepubliceerd in OP DE BAAN 15, 16 en 17. Daar kan ook de voorstelling van de Poolse spoorwegen :PKP - Polskje Koleje Pantswowe) en de voornaamste locomotiefreeksen die aan de maatschappij toebehoren.

 

1. Zondag 7 en maandag 8 april 1996

Het grootste verschil tussen de beide reizen lag in de manier waarop de deelnemers zich verplaatsten. In 1993 werd voor een vervoer per bus gekozen, terwijl dit jaar voor een verplaatsing per trein werd gekozen. Zodoende vonden de veertig deelnemers aan de reis elkaar terug op zondag 7 april rond 15.30 uur in Brussel-Zuid, waar plaats genomen werd in de E241 "Ost-West Express" Brussel-Köln- Warschau-Kiev.
Om 15.55 uur precies trok de 2755 de uit zes rijtuigen samengestelde trein richting Liège-Guillemins en Aachen. Daar namen twee locomotieven van de reeks 112 van het depot Berlin-Hbf de trein over. Terwijl de meest verstokte de ter beschikking gestelde documentatie doornamen die voorbereid was door de hoofdredacteur van OP DE BAAN waren anderen bezig de "zaak te bediscussiëren" en herinneringen uit 1993 aan het ophalen, nog anderen poogden wat te rusten voor de komende dag, die zwaar beladen zou kunnen worden.

Omstreeks 3 uur kwamen we aan in Frankfurt an der Oder. Daar controleerde een indrukwekkende armada politieagenten en douaniers, uitgerust met stempels en zegels van verschillende data, onze papieren. Deze keer echter hadden we geen bak bier nodig om de grens over te steken! Er dient opgemerkt dat het station van Frankfurt grondig van uitzicht is veranderd in enkele jaren tijd. Het meest markante in ongetwijfeld het ontbreken van de omheiningen die moesten beletten dat de inwoners van Oost-Duitsland massaal uitweken. Na dit sympathiek intermezzo was het de diesel locomotief SU45-225 (een Co'Co' van 1700 pk behorend tot een reeks van 265 locomotieven gebouwd tussen 1967 en 1977) die de trein over nam en ons richting Rzepin (spreek uit Gepin) waar we enkele minuten later aankwamen om 4.08 uur om precies te zijn.

Daar werden we opgewacht door de tweede organisator van TSP, die een paar dagen eerder was afgereisd. Hij had er voor gezorgd dat wij konden genieten van een verkwikkend ontbijt. Maar de zon kwam al opzetten (ze staat vroeger op in het oosten) en bij de eerste zonnestralen kwamen de fototoestellen geleidelijk boven. Het was al mogelijk om diesel en elektrische locomotieven op de gevoelige plaat vast te leggen van de tractiestelplaats van Rzepin Deze is ondergeschikt aan de werkplaats van Zbaszynek. Werden zeer speciaal opgemerkt enkele EU07 en ET22 (de twee meest populaire elektrische locomotieven van Polen), een dubbelstel EN57 (klassiek drieledig motorstel van het net in gele en blauwe schildering) en een EP09 of de laatst geleverde reeks elektrische locomotieven en bestemd voor de treinen met grote snelheid (160 km/h).

Maar daar verscheen aan de horizon reeds een rookpluim: de Ty2-406 van de stelplaats Wolsztyn werd aangekondigd en zal voor de speciale TSP-trein geplaatst worden. Voor de gelegenheid was de trein samengesteld uit 3 rijtuigen tweede klasse. Het is niet meer nodig om de TY2 locomotieven voor te stellen, omdat ze vermaard zijn in Europa en afgeleid waren van de kriegsloks BR52 waarvan meer dan 600 exemplaren gebouwd werden voor de noden van de tweede wereldoorlog. Wij herinneren er aan dat de 26.101 van het TSP tot deze reeks behoorde.

Om 8.05 uur vertrekt trein M44640 uit Rzepin richting Wolsztyn, langs de scholieren weg en geleid door een bestuurdersploeg van het TSP! In het begin gebruiken wij de lijn 335 richting Miedzyrzecz. die momenteel niet meer gebruikt wordt voor reizigersverkeer. Bij ons zou dit een lijn met vereenvoudigde exploitatie genoemd kunnen worden. Ze heeft nochtans haar charme van weleer behouden, de mechanische seinen, de telegraafpalen, de watertorens, de stations en de typische seinhuizen, enz. Ze toont de meest verscheidene landschappen waar we achtereenvolgens langs duinen, bossen, vlakten en meren passeren. Dit landschap is zeer geschikt voor het maken van vele fotostops, geleid door de meester organisator volgens een vast principe: bij elke fotostop stappen alle reizigers uit en nemen hun stelling in terwijl de trein een eind terugrijdt. De trein maakt een start met volle kracht en passeert met vol vermogen om vervolgens een noodstop te maken. Vervolgens werd in looppas de trein vervoegd. Deze operatie werd tientallen keren herhaald geurende de reis!

Wanneer we aankomen in Miedzyrzecz hebben we twee uur vertraging opgelopen. Meteen is het hele dagprogramma in de war gestuurd. Maar dit stelde ons in staat Roemeense diesellocomotieven te zien voor een omnibustrein samengesteld uit dubbeldekrijtuigen. Vervolgens vertrekken we via lijn 343 naar Zbaszynek (ex Neu Bentschen), waar we het belangrijke depot bezoeken, vervolgens gaat het richting Zhaszyn (ex Bentschen). Vanaf daar benutten we lijn 328 naar Wolsztyn, alwaar we omstreeks 18 uur uitgeput aankomen. Na een reis van ongeveer JO uur, 124 km en dertig fotostops. Hierna begaven wij ons naar het hotel, waar het avondmaal op ons wacht.

 

2. Dinsdag 9 april 1996

Deze wordt als een boeiende dag aangekondigd. Om te beginnen wordt de machine Pm36-2 en daarna de fabelachtige Ty51. De Pacific Pm36-2 is een van de meest prestigieuze stoomlocomotieven van de PKP. De twee machines van de reeks PM36 werden in 1937 gebouwd. De Pm36-1 is na de tweede wereldoorlog teruggevonden in de USSR en werd in 1952 gesloopt. De Pm36-2 daarentegen bevond zich in Oostenrijk en werd in 1947 aan de PKP teruggegeven. Bij de buitendienststelling werd ze tentoongesteld in het museum van Warschau. Ter gelegenheid van de 150e verjaardag van de Poolse Spoorwegen werd ze door de werkplaats van Pila gerestaureerd. Vanaf dan wordt ze vanuit Wolsztyn ingezet voor speciale treinen (soms zelfs voor regelmatige diensten).

Omstreeks 8.30 uur verlaat onze speciale trein Wolsztyn richting Leszno, 47 km in zuidoostelijke richting. Op deze rit worden eveneens veel fotostops gehouden (met schijnvertrekken) op typische plaatsen langs de lijn. Men moet namelijk weten dat de meeste secundaire lijnen in Polen nog op de 'oude manier' uitgebaat wordt. Dit biedt ons de mogelijkheid om vele curiositeiten te zien die door de organisatoren van het TSP op de voorgrond geplaatst worden. Het toeval maakte het ook mogelijk om originele beelden te schieten, zoals een landbouwer te paard die voor 20 zloty's (260 BEF) naast de Pm36 wou poseren!

Omstreeks 13 uur komen we in Leszno aan. We worden in staat gesteld om het depot te bezoeken, waar de elektrische locomotieven ET22 en enkele kleine reeksen locotractoren worden onderhouden, Binnen het atelier is nog een curiositeit te zien. De TY2-1086 wordt er gebruikt voor de verwarming van het gebouw. Vervolgens gaan we via lijn 330 (Wroclaw-Poznan) naar Koscian dan verder naar Grodzisk Wielkopolski via de lijn met vereenvoudigde exploitatie 329. In dit station hebben we de gelegenheid een parallel te fotograferen tussen de Pm36-2 en een regelmatige reizigerstrein Poznan-Wolsztyn getrokken door de 0l49. Tussen Grodzisk Wielkopolski en Wolsztyn neemt de TY51-223 over. De Ty51 zijn de grootste Poolse stoomlocomotieven die gebouwd werden op basis van een Ty246 die zelf van Amerikaanse oorsprong is. Ze werden gebruikt voor het slepen van treinen van 2000 tot 2400 ton op hellingen tot 8 ‰. De voeding van de kolen gebeurde door een mechanische stoker. Tussen 1951 en 1957 werden 251 machines gebouwd, waarvan 210 voor de PKP. Ze waren 2160 pk sterk en reden maximaal 80 km/h. De asindeling was 1-5-0. De 29 nog resterende km zullen bij de deelnemers onder de meest formidabele van de reis. Dit is het gevolg van het indrukwekkende vermogen dat de TY51 ongedwongen ontwikkelt.

 

3. Woensdag 10 april 1996

Deze derde dag wordt door de organisatoren van de reis als vrije dag beschouwd. Gedurende de voormiddag wordt aan de deelnemers voorgesteld om de nog in de dienstregeling opgenomen stoomtreinen te volgen met een speciaal daartoe ingelegde autobus. Zodoende vertrekken we voor een achtervolging van de goederentrein Tklm 11185 Wolsztyn-Grodzisk, gesleept door de Ty2-406; we nemen ook deel aan de rangeringen tijdens dit traject. We profiteren eveneens van de gelegenheid om de 0149-69 met een trein richting Wolsztyn op de gevoelige plaat vast te leggen. We herinneren u eraan dat de locomotieven reeks 0149 die nog onder stoom staan de laatste overlevenden zijn van een reeks van 113 loks die gebouwd werden bij Cluzanow. Ze zijn van het type 1-3-1, kunnen 100 km/u aan en ontwikkelen een vermogen van 1290 kW.

Na deze enkele foto's vertrekt onze bus in de richting van Poznan, meer bepaald naar een werkplaats van de stadsbedrijven van de MKP. Het MKP-net telt 13 tramlijnen (600 V gelijkstroom) met een totale lengte van 57 km. Het materieel wordt onderhouden in vier loodsen en werkplaatsen. Er werken 3.200 personen. Er wordt ons de gelegenheid geboden een ritje te maken met een historische tram die dateert van net na de oorlog. Het is evenwel interessant op te merken dat de Poolse grootsteden zich verbazingwekkend goed hebben kunnen aanpassen aan de markteconomie: de vele winkels getuigen daarvan, alsook de eetgelegenheden: er is zelfs een restaurant dat gewijd is aan de fijnste gastronomie van de hoogste kwaliteit: te weten een Mac Donald's ... !

Na dit kleine intermezzo begeven we ons terug naar de PKP-werkplaatsen van Poznan, die gesitueerd zijn tegenover de oude fabrieken van Cegielski, een van de voornaamste leveranciers van het PKP-spoorwegmaterieel. Op de draaischijf kunnen we de 0149-81 bewonderen, die haar dienst naar Wolsztyn afwacht, alsook enkele baandiesels. Maar al snel begeven we ons naar de werkplaatsen van Poznan-Franowo, 15 kilometer buiten het stadscentrum gelegen. Daar is het ons gegund van vele elektrische loks reeksen EU07, ET22, ET41 (gelede elektrische loks) te observeren en te fotograferen. Ook waren er dieselloks van de reeks ST44 aanwezig - beter bekend onder de roepnaam Gagarine of Taïga Trommel - die op de snijbrander wachten.

Erg opvallen was het grote aantal spoorwegarbeiders dat met een schroevendraaier in de handen rondliep om de fabrieksplaten te demonteren; deze worden dan ook verkocht aan de Belgische liefhebbers aan de 'gunst- prijs' van. 70 à 80 zlotys (ongeveer 1000 BEF); ziehier in elk geval mensen die zaken kunnen doen en die heel goed de wet van vraag en aanbod begrepen hebben! Vervolgens keren we terug naar het station Poznan-Glowny alvorens naar Wolsztyn terug te keren, zodat we nog enkele regelmatige treinen kunnen fotograferen, waaronder sommige gesleept worden door loks reeksen EU07 en EU08 (de EU08 is de rode versie , geschikt voor 140 km/u., van de EU07). Vervolgens keren we terug naar Wolsztyn, mits een kleine omweg via Smigiel, langsheen de 750 mm - spoorlijn die Stare Bojanowo (op de lijn Poznan-Wroclaw) met Wielichowo (op 20 km van Wolsztyn gelegen) verbindt.

 

4. Donderdag 11 april 1996

Zoals drie jaar geleden was er ook tijdens deze reis een dag die volledig aan het smalspoor gewijd was. Het is interessant om weten dat dit smalspoornet zich sedert 1920 door heel Polen uitgebreid heeft, voornamelijk in landelijke gebieden. Er bestonden 5 verschillende spoorbreedten: 600, 750, 760, 785 en 1000 mm. In 1945 werd er 3898 kilometer afgeschaft. Actueel overleven er nog maar enkele lijntjes in het grote Polen, zowel met diesel- als met stoomtractie.
Deze dag wordt echter geteisterd door regenachtig en koud weer. Het is echter niet erg, we bezoeken drie smalspoorlijnen. De eerste verbindt Stare Bojanowo met Wielichowo. De trafiek bestaat uit reizigerstreinen die gereden worden met motorwagens van Roemeense oorsprong, alsook: goederentreinen met normaalsporige wagons op speciale trucks, gesleept door een (eveneens Roemeense) diesellok.

Het tweede bezoek leidt ons naar Zauiemysl waar we in een regelmatige reizigerstrein (!) stappen die ons naar Sroda Wlkp (gesitueerd op de lijn Poznan-Jarocin) zal voeren. Deze trein wordt gesleept door de Px48-1726, een kleine stoomlok met 4 aangedreven assen (0-4-0) gekoppeld aan een tender op draai- stellen (2'2'). Deze reeks werd gebouwd tussen 1950 en 1955. De locomotieven ontwikkelen een vermogen van 200 PK., en hebben een maximale snelheid van 35 km/u. Aan elk station wordt een fotostop georganiseerd en zodoende worden de 14 km afgelegd in 1 uur 25 minuten in plaats van de 57 minuten die in de uurtabellen vermeld staan! Te Sroda bezoeken we het sympathieke werkplaatsje. Het is vanzelfsprekend dat zo'n exploitatie vandaag bij ons helaas ondenkbaar is.

Jean-François HUART

 

i3407

i3412

i3525

i3534

i3605

i3613

i3618

i3626

i3707

i3815

i3829

i4011

i4122

i4222

i4224

i4232

i4236

i4306

i4319

i4332

i4420

i4431

i4510

i4523

i4603

i4605

 

© PFT-TSP Reproductie verboden zonder het akkoord van Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Ga naar boven